متوفی سال 993 هجری قمری ماه صفر در نجف اشرف واقع شده که قبر شریفش در ایوان طلای حضرت علی (ع) معروف است . ایشان از فقهای نامدار شیعه و یکی از مفاخر ارزشمند امامیه در قرن دهم هجری میباشد. پس از شهادت شهید ثانی (ره) مقدس اردبیلی بود که مرجعیت و زعامت تامه شیعه را به عهده گرفت . مقدس اردبیلی از خود آثار و تألیفات گرانبهائی به یادگار گذاشته است که از مهمترین آنها عبارتند از : زبدة البیان فی براهین آیات الاحکام ـ اثبات الواجب استیناس المعنویه ـ حاشیه شرح تجرید قوشچی ـ حاشیه شرح مختصر الاصول عضدی ـ الخراجیه ـ مجمع الفائده و البراهین فی شرح ارشاد الاذهان ـ حدیقة الشیعه و چندین مورد دیگر ...

آیت الله عبدالکریم موسوی اردبیلی :

در تاریخ 1304 در شهر اردبیل متولد شد . تحصیلات خود را از شش سالگی با ورود به مکتب آغاز کرد . در تاریخ 1319 به قصد ادامه تحصیل در دروس حوزوی وارد مدرسه علوم دینی اردبیل شدند . در سال 1322 به قصد تکمیل تحصیلات حوزوی به قم مهاجرت کردند . در سال 1324 از قم به نجف اشرف رفتند و پس از فراگیری دروس حوزوی در سال 1327 به قم بازگشتند . از فهرست تألیفات ایشان میتوان به موارد زیر اشاره کرد : فقه القضاء ـ فقه الحدود و التعزیرات ـ فقه الدیات ـ فقه القصاص ـ فقه الشرکه و التأمین ـ فقه المضاربه ـ فقه الشهادت ـ رساله عملیه ـ مناسک حج ـ نهج الرشاد ـ استفتائات ـ جمال ابهی ـ اخلاق ـ دوره کامل اصول فقه . همچنین ایشان مدتی رئیس دیوان عالی کشور بودند و نیز دارای درجه اجتهاد و رساله ایشان در دسترس قرار دارد .

آیت الله مشگینی :

آیت الله علی اکبر فیض معروف به مشگینی در سال 1300 شمسی در روستایی از توابع مشگین و در میان خانواده ای متدین و اهل علم چشم به جهان گشود و در طول 86 سال زندگی پربار ، منشأ برکات و خدمات شایانی به انقلاب و نظام مقدس و حوزه های علمیه بود . آیت الله مشگینی هنگامی که همراه با پدر در نجف اشرف مقیم بود ، به مکتب رفت و سپس همراه پدر به وطن بازگشت و مقداری از مقدمات علوم دینی را نزد او فرا گرفت . با رحلت پدر ، برای فراگیری علوم دینی به اردبیل سفر کرد و سپس به مشهد رفته به تکمیل تحصیلات پرداخت . از اساتید ایشان میتوان به آیت الله العظمی بروجردی ، آیت الله العظمی محقق داماد و امام خمینی اشاره نمود . آیت الله مشگینی همچنین کتابهای فراوانی در زمینه های گوناگون علوم اسلامی تألیف و منتشر ساخته است ( حدود 28 جلد ) بعد از پیروزی انقلاب ایشان در مسئولیتهای گوناگونی انجام وظیفه نمودند که برخی از آنها بشرح ذیل است :

عضویت در خبرگان تدوین قانون اساسی ـ ریاست مجلس خبرگان رهبری در سه دوره ـ امامت جمعه قم به حکم امام و رهبر انقلاب ـ عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ـ ریاست شورای بازنگری قانون اساسی .

حجت الاسلام عبدالرحیم جعفری :

در سال 1300 هجری شمسی در یکی از روستاهای شهرستان گرمی متولد شد ، از شش سالگی به فراگیری ادبیات عرب ، منطق ، معالم الاصول ، شرح لمعه در حوزه علمیه اردبیل پرداختند . در سال 1322 برای ادامه تحصیلات دینی عازم قم شدند و به مدت 10 سال از محضر اساتیدی چون : امام خمینی ، آیت الله بروجردی ، آیت الله مرعضی نجفی ، علامه طباطبایی و آیت الله سید صدرالدین صدر بهره بردند .سپس به زادگاه خویش برگشته و در حوزه علمیه اردبیل به تدریس مشغول شدند .

آیت الله مروج :

در 27 شهریور سال 1309 در اردبیل چشم به جهان گشود ، ایشان پس از تحصیلات علوم دینی و ادامه تحصیل در قم و مشهد ، درس خارج را در محضر اساتیدی چون امام خمینی به اتمام رسانیده و یکی از شاگردان برجسته ایشان به حساب می آمد . مرحوم مروج نماینده فقید ولی فقیه در استان اردبیل بودند . تاریخ فوت ایشان 27 فروردین سال 1380 میباشد .

رحیم مؤذن زاده  :

مرحوم رحیم مؤذن زاده اردبیلی در سال 1303 در اردبیل به دنیا آمد . پدرش شیخ عبدالکریم بسیار خوش صدا ، خوش خلق و آشنا به ردیفهای موسیقی بود . شیخ عبدالکریم در سال 1326 از رادیو اذان گفت و بعد از آن ، پسرش رحیم نیز با او همراه شد . اذان ماندگان رحیم مؤذن زاده در دستگاه بیات ترک گوشه روح الارواح اجرا شده است .

دکتر جابر عناصری :

استاد سختکوش و دانشور دکتر جابر عناصری در سال 1324 شمسی در محله معمار اردبیل به دنیا آمد . پدرش زنده یاد استاد کربلایی علی عناصری از شیفتگان بی مثال آقا ابا عبدالله الحسین (ع) و استاد مسلم شبیه خوانی بود . دکتر جابر عناصری تحصیلات مقدماتی را در شهر اردبیل و تحصیلات متوسطه را در دارالفنون تهران با کسب مقام اول در رشته ادبی در میان تمامی دانش آموزان ایران به انجام رساند و سپس وارد دانشگاه تهران شد و تا سطح دکتری فلسفه و علوم تربیتی در ایران و کسب تخصص در انگلستان ( دانشگاه لندن ) به تحصیل ادامه داد . او همواره خود را فرزند سلطان ساوالان و سرسپار خاک دیار مادری اش اردبیل میداند . 41 سال است در دانشگاههای تهران بعنوان استاد ممتاز به تدریس و تحقیق اشتغال دارد و بیش از چهل کتاب نفیس در زمینه فرهنگ ایران به رشته تحریر در آورده و صدها و صدها دانشجو تربیت کرده است . ایشان از طرف مراکز فرهنگی بخاطر فعالیتهای کم نظیرش در عرصه هنر مقدس تعزیه و شبیه خوانی لوح ویژه پدر تعزیه دانشگاهی ایران را دریافت نمود . صفت بارز این استاد تواضع و متانت او و وقار او در محیط زندگی و مراکز تعلیم و تعلم است .

پروفسور رسول خدابخش  :

رسول خدابخش در سال 1325 در شهر اردبیل به دنیا آمد . تحصیلات متوسطه را در اردبیل گذرانده و مدرک کارشناسی خود را در رشته فیزیک از دانشگاه تربیت معلم تهران در سال 1353 دریافت نمود . در سال 1356 موفق به دریافت مدرک کارشناسی ارشد در رشته فیزیک و تکنولوژی نیروگاههای هسته ای از دانشگاه بیرمنگام انگلستان گردید . مدرک دکتری خود را در سال 1359 در رشته فیزیک نوترون از همان دانشگاه اخذ نمود . در سال 1370 نیز موفق به دریافت مدرک مطالعاتی فیزیک از دانشگاه نیوساس ولز استرالیا گردید . نمونه ای از سوابق مدیریتی و اجرایی نامبرده عبارتند از : هیئت ممیزه و مسئول کمیته تخصصی علوم پایه دانشگاه ارومیه ـ عضو و مسئول کمیته تخصصی گروه فیزیک دانشگاه آزاد اسلامی ـ رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه ـ عضو اعضاء هیئت موسس انجمن هسته ای کشور ـ عضو انجمن فیزیک ایران ـ عضو شورای فرهنگ عمومی استان آذربایجان غربی ـ عضو هیئت ممیزه دانشگاه امام حسین ـ عضو هیئت ممیزه سازمان انرژی اتمی ایران ـ عضو هیئت تحریریه علوم و فنون هسته ای سازمان انرژی اتمی ایران ـ عضو هیئت امنای سازمان انرژی اتمی کشور ـ رئیس منطقه 2 دانشگاه آزاد اسلامی شمالغرب کشور .

استاد بابا صفری :

مرحوم استاد بابا صفری در سال 1299 شمسی در اردبیل به دنیا آمد . در روزهایی که تب و تاب انقلاب مشروطه فرونشسته بود ، استاد الفبا و ( عم جزو ) را نزد ( ربابه آخوند باجی ) فرا گرفت . سپس نوبت مکتب سید محترمی بنام ( آقا میرمحمود خراسانی ) در محله پیرعبدالملک بود .  مکتبخانه ( حاج میرزا محسن خوشنویس ) و سپس مدرسه تدین در کوچه حسن آباد محلهای بعدی کسب علم استاد بودند .  دانشسرای مقدماتی استاد صفری را برای شروع اولین کار تعلیم و تربیتی ایشان در دبیرستان دخترانه پوراندخت آماده کرد .  محل خدمت بعدی استاد دبستان سعدی و ثریا میباشد . بعد از آن استاد در دانشکده حقوق دانشگاه تهران در رشته روانشناسی علوم تربیتی مشغول به تحصیل میشوند . از مهر ماه سال 1328 وی را در معاونت اداره فرهنگ اردبیل میبینیم . در سال 1332 با همت مردم آن روز اردبیل ، استاد به ریاست شهرداری شهر انتخاب میشود که نتایج فعالیتهای چشمگیر ایشان در اذهان باقی مانده است . استاد صفری فوق لیسانس خود را در رشته مدیریت در شعبه دانشگاه کالیفرنیای آمریکا در تهران با موفقیت سپری میکنند . در سال 1338 برای یک مأموریت فرهنگی عازم ایتالیا میشوند . آخرین پست دولتی ایشان تا سال 1357 معاونت اداره اوقاف بود . از جمله تألیفات استا میتوان به دوره چهار جلدی ( اردبیل در گذرگاه تاریخ ) اشاره کرد که متأسفانه جلد چهارم آن اجازه چاپ نگرفته است . سرانجام در 14 ژوئیه سال 2003 در استکهلم سوئد ستاره عمرش خاموش شد .

استاد حسن احمدی :

استاد حسن احمدی گیوی در سال 1306 در شهرستان کوثر ( گیوی ) که در 75 کیلومتری اردبیل قرار دارد چشم به جهان گشود . پس از طی مدارج مختلف علمی در سال 1366 با رتبه استاد ممتاز زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران بازنشسته شد . وی دارای بیش از پنجاه جلد تألیفات از جمله چندین جلد لغت نامه و دستور نگارش زبان و ادبیات فارسی میباشد . لغت نامه دهخدا در چندین نوبت با تصحیح این استاد چاپ و منتشر شده است .

دکتر رحمان دادمان :

در سال 1335 در شهر اردبیل به دنیا آمد . تحصیلات ابتدایی را در اردبیل و تحصیلات متوسطه را در رشته ریاضی در دبیرستان هدف تهران به انجام رساند . در سال 1353 در رشته مهندسی راه و ساختمان وارد دانشگاه تهران شد . پیش از انقلاب از فعالان جنبش اسلامی در انجمنهای اسلامی دانشگاه تهران بود . پس از پیروزی انقلاب به همراه دانشجویان دیگر در تسخیر سفارت آمریکا نقش فعالی ایفا نمود . در سال 1360 در انتخابات میان دوره ای دوره اول مجلس شورای اسلامی در شهر تبریز شرکت کرده و با کسل 93 درصد آرای مردم به عنوان اولین نماینده مردم تبریز انتخاب و راهی مجلس می شود . در زمان جنگ در سمت مسئول ستاد عملیاتی سپاه پاسداران ، جانشینی معاونت کل لجستیک و تدارکات سپاه و قائم مقام و عضو هیئت امنای جهاد سازندگی و معاون آموزش جهاد به فعالیت پرداخت. با الحاق شیلات و جهاد به عنوان اولین مدیرعامل شیلات منصوب گردید و تا سال 1368 در آنجا ماند . سپس در آزمون اعزام به خارج برای اخذ مدرک دکتری پذیرفته شد و بعنوان دانشجوی بورسیه وزارت علوم عازم شهر منچستر انگلستان شد . پس از پنج سال با مدرک دکتری به ایران بازگشت و تا سال 1376 به تدریس مشغول شد . در دوران آقای خاتمی به عنوان معاون وزیر راه و ترابری و مدیرعامل راه آهن انتخاب شد و در سال 1379 به عنوان وزیر راه و ترابری انتخاب گردید . در سال 1380 نیز در سانحه هوایی در استان گلستان به شهادت رسیدند .

علی دایی :

علی دایی متولد اول فروردین سال 1348 در شهر اردبیل و بازیکن ایرانی و از مشهورترین بازیکنان تاریخ تیم ملی فوتبال ایران است و تا پایان جام جهانی 2006 بازیکن اصلی و کاپیتان تیم ملی ایران بود . دایی 109 گل ملی در کارنامه خود دارد و با فاصله زیادی ، بهترین گلزن بازیهای ملی در تاریخ فوتبال جهان است . دایی سابقه بازی در تیمهای آلمانی همچون بایرن مونیخ را دارد و به همراه این تیم به نایب قهرمانی جام باشگاههای اروپا دست یافته است . دایی فوتبال را از باشگاههای کوچک شهر اردبیل همچون استقلال اردبیل ، شهرداری اردبیل آغاز کرد و دوره خدمت وظیفه را در تیم پاس گذراند . سپس به تیم بانک تجارت پیوست و از آنجا به تیم ملی دعوت شد . بعدها به تیم پرسپولیس تهران و السد قطر پیوست و سرانجام راهی اروپا شد و به تیم آرمینیا بیله فیلد آلمان پیوست . مقصد بعدی او بایرن مونیخ آلمان بود . سپس بههرتابرلین پیوست . علی دایی همچنین توانست تیم سایپا را قهرمان ششمین لیگ برتر کشور سازد . علی دایی در زمینه تحصیلی نیز همچون فرد موفقی بوده و لیسانس خود را در رشته متالوژی از دانشگاه صنعتی شریف دریافت نموده است و علاوه بر آن در تجارت نیز موفق بوده است . وی گرداننده چندین شرکت بزرگ و رستورانهای متعدد است . علی دایی همراه با مادلین آلبرایت  و  دیوید بکام  با سازمان  یونیسف همکاری داشته اند . نامبرده دارای تابعیت دوگانه ایرانی و آمریکایی است . اخیراً نیر بعنوان سرمربی تیم ملی ایران انجام وظیفه مینماید .

حسین رضا زاده :

حسین رضا زاده متولد سال 1357 در شهر اردبیل میباشد . او از 15 سالگی به ورزش وزنه برداری روی آورده و از افتخارات و مقامهای ایشان میتوان به موارد زیر اشاره نمود :

اولین ورزشکار دارنده 2  مدال طلای المپیک

بهترین وزنه بردار جهان منتخب فدراسیون وزنه برداری جهان

دو مدال قهرمانی جوانان آسیا

چهار مدال طلای بزرگسالان جهان

چهار مدال طلای جهانی

رکورد دار یک ضرب و دو ضرب جهان

سه بار ورزشکار سال ایران

قویترین مرد جهان از سال 1379

بیضاء اردبیلی :

در سال 1226 شمسی در محله سلیمانشاه ، کوچه اسماعیل بیگ قدم به عرصه حیات نهاد . خانه وی تا این اواخر پابرجا  و به ( بیضاء حیه طی ) معروف بوده است . با مروری کوتاه بر مجموعه آثاری که از وی به دست آمده میتوان ادعا کرد که بیضاء در نفسیر قرآن شریف ، نهج البلاغه و آثار گرانپایه متقدمین از قبیل : سنائی ، عطار ، خاقانی ، سعدی ، حافظ ، مولوی ، فضولی و سایر قلمداران عرصه شعر و ادب و عرفان مطالعات عمیقی داشته ، در کنار این ذخایر و گنجینه های قنا ناپذیر علوم بیان و کلام ، عروض و بدیع و قافیه ، فلسفه و منطق و النهایه آنچه را که در پرورش روح بلند یک شاعر عارف ضرورت دارد به خوبی فرا گرفته است . میگویند مرحوم بیضاء به دلیل احاطه به علوم اسلامی و مسائل فقهی ، گاهی اوقات وکالت اشخاص را قبول و در دعاوی مطروحه در محاکم از حقوق موکلین خود دفاع میکرده است .

دیوان شعر استاد با نام ( کلام بیضای اردبیلی ) در 510  صفحه از سوی تنی چند از علاقمندانش گرد آوری و با همت هیأت اردبیل شناسی و صندوق قرض الحسنه مهدیه با یک پیشگفتار و سه مقدمه در خرداد سال 74 چاپ و منتشر گردید . استاد بیضای فقید در سال 1301 شمسی در زادگان خود در سن 75 سالگی دعوت حق را لبیک گفت ، جسمش در شهیدگاه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی ( آرامگاه شهدای جنگ چالدران ) به خاک سپرده شد و روحش به ملکوت اعلی پیوست .

رحیم منزوی :

رحیم منزوی اردبیلی در محله سید آباد اردبیل در سال 1316 دیده به جهان گشود . وی یکی از شاعران نام آور عاشورایی است که از دوران کودکی در پرتو شرکت در مجالس سوگواری سالار شهیدان کربلا ، به شبیه خوانی و تعزیه گردانی میپرداخت . اولین شعر را در سن 9 سالگی سرود و مرگ مادرش در همان ایام ذوق شاعرانه او را تثبیت کرد . فضای عاشورایی شهر در سال 1326 به بعد او را به نوحه سرایی سوق داد . در پایان تحصیل وارد ارتش گردید. در مراغه ار محضر آیت الله سید جواد مجتهد کسب فیض کرد و دروس اسلامی را فرا گرفت .

بعد از هفت سال از ارتش استعفا کرد و مدتی بعد به رانندگی پرداخت . استاد با اینکه بر اخبار و احادیث و روایات مذهبی احاطه داشت لیکن سروده هایش را از تفضلات الهی می دانست . از جمله آثار استاد عبارتند از : نهضت حسینی ـ آمال منزوی ـ آثار منزوی ـ ایثار منزوی ـ صد سینه زن ـ صد قافیه ـ صد منظره ـ صد زمزمه ـ صد مرثیه ـ آلام منزوی .

استاد در مرداد ماه سال 1371 دار فانی را در اثر عارضه قلبی در تهران وداع گفتند .

تاج الشعرا یحیوی :

حاج عباسقلی یحیــوی اردبیلی ، حماسه سرای نامدار آذربایجان در تاریخ 1280 شمسی قدم به عرصه حیات گذاشت . وی یکی از بزرگترین شاعران عاشورایی معاصر است که علاوه بر داشتن سبک خاص به لحاظ نوآوری و ایجاد تحول بنیادین در سوگنامه پردازی و مرثیه سرایی از سخنوران اهل بیت علیهم السلام در مناطق ترک نشین از شیوه سخن آرایی وی پیروی میکنند. تحصیلات آغازین وی در مکتبخانه های قدیمی گذشت و از محضر میرزا عزیز مرحوم فیضها برد و از درویش حاج آقا ، نقال معروف ، شیوه های قهرمانی و میدان داری را فرا گرفت تا بعدها برای ترسیم صحنه های پیکار دشت نینوا از آموخته ها بهره جوید .

در سن 13 سالگی چشمه شعر در جانش جوشیدن گرفت و با تخلص ( احقر ) سرودن آغازید . در جوانی ، تخلص مزبور را به نام خانوادگی تغییر داد و قلم را بی آنکه در مدح صاحبان زور و زر به جولان در آورد ، تا واپسین دم حیات در میدان عشق سالار شهیدان به تکاپو واداشت . حاصل 78 سال عمر و 65 سال سابقه سخن پردازی وی 8 جلد کتاب است که حاوی صدها قطعه اشعار فارسی و ترکی آذری و شامل انواع قالب شعری است . این آثار عبارتند از :

بساط کربلا ـ اسرار عاشورا ـ پرچم عزا ـ آخرین آثار یحیوی ـ یادگار یحیوی ـ بهارستان یحیوی ـ نگارستان یحیوی ـ غزلیات و طنز و ...   .  یحیوی در سال 1358 دعوت حق را لبیک گفت و در بهشت فاطمه اردبیل به خاک سپرده شد .

انور اردبیلی  :

حاج قدیر جلیل زادگان فرزند حاج یوسف متولد سال 1310 یکی از شاعران خوش قریحه عاشورایی است که در دوره تحصیل از شاگردان ممتاز بوده با داشتن استعداد درخشان ، به تشویق پدر خویش به شغل آزاد روی آورد ولی از مطالعه در زمینه مسائل مذهبی ، اخلاقی و متون کلاسیک ادبیات فارسی و آذری غفلت نورزید . از 15 سالگی به شعر و شاعری دل بست و در میان شیوه های مختلف سخنوری ، مرثیه سرایی و سوگچامه پردازی را برگزید و در این مسیر از مکتب شعری پیشکسوتان بزرگ بویژه حاج یحیوی بهره ها برد و این امر در افزایش ملاحت بیان و بلاغت کلام و فصاحت پیامهای شاعرانه اش تاثیر گذاشت . انور اردبیلی در زمان حیات خود 10 جلد کتاب حاوی اشعار فارسی و ترکی آذری به اسامی زیر به چاپ رساند :

جلوه عاشورا ـ انقلاب کربلا ـ مردان جاوید یا چهارده معصوم ـ یادگار انور ـ پیام عزا ـ قیام زینب ـ حماسه شهدا ـ افق شهادت ـ فریاد خون ـ سیمای عاشورا .